שו"ת חתם סופר/אבן העזר/חלק ראשון/סימן פז
העתק גביית עדות:
לכבוד רב האי גאון הוא המפורסים בכל הגבול פריו נותן ועליהו לא יבול אמיץ כח ורב אונים וכו' ע"ה פ"ה ה"ה החכם הכולל המאה"ג כקש"ת מהו' משה נ"י אב"ד ור"מ דק"ק פ"ב יע"א:
בתחלה באנו אנו ב"ד ח"מ לבקש לבלתי להיות דברינו הבאים הבנוים לשאול שאלה א' מאת ני' מר הגאון למשא על מעכת"ה כי הלא תורה היא וללמוד אנו צריכי' ובהיות שמו הגדול מפורסם בינינו לכן פנינו את עצמינו בשאלתינו אל כ' מעלת מר הגאון הוא אדונינו:
בלתי ספק יהוי ידיעה למעכת"ה מאותן מים הזידוני' אשר הוא פה בקצה מנוחתינו ביום ד' ער"ח אלול תקע"ג לפ"ק ושבאו ושטפו אז את הארץ ובתוך אותה השטיפה נאבד איש א' מגלילינו ושמו גאדיל בן אברהם הראבאוי כי ביתו על שפת נהר הנקרא וואג הי' והוא וביתו נשטפו עד בלתי נשאר שום רושם במקום עמידת הבית ואשתו אשר לעת הצרה ההיא פה בתוך העיר היתה ועי"ז עמדה בחיותה בלתי ידעה מה הי' לבעלה ואיזה ימים אחר שיבשה הארץ באו אל האשה ההיא איזה בלתי אינם טהורים הנקראים בל"א פלעהסיר והמה אילו המוליכי' את הרפסודות ואמרה לה בעלך נמצא שם ושם והוא כמו מהלך יום א' מהכא להתם ואנו היינו אצל המציאה וגם מיד הכרנו אותו היטב היטב וגם נקבר שם במקום שמצאו אותו ע"י איזה מבני עמינו ואף יהודי הי' שמה והאשה ההיא בלתי ידעה מי האיש יהודי הי' עד זה תחלת החורף דהאי שתא הלך איש א' אשר מקום דירתו כמו ששה פרסאות מהכא ושמו ר' משה גרין פאסיל לעיר טעשין ובא דרך הילוכו לאותו כפר אשר האשה ההיא אשת גאדיל הנ"ל יושבת והאיש ר' משה הנ"ל הי' מקדם זה ימים כבירים כמו כ"ה שנים מלמד באותו כפר ולאיש נאמן רוח ולאיש ישר נחשב בין העם ורוח התורה בלבבו והלך שם באותו כפר לא' מתלמידיו וראה שם אשה ילדה אחת ואמר מי האשה ההיא בהיות שבלתי אכיר אותה והשיבו לו האשה ההיא היא עגונה מבעלה שנאבד ממנה בשטיפת המים הגדולים זה איזה שנים ושם בעלה גאדיל בן אברהם הראבאווי וע"ז השיב ר' משה הנ"ל ובזה"ל אוי וועה מיין ליבע אשה ווען איך דאס העט ענדיר געוויסט, איך קאן אייך העלפען ת"ל, אייער מאן גאדיל האב איך בעו"ה בעגראבן, איך מיט ערלים להבדיל, איך האב איהם פיין געקענט, ער איזט יוא מיין תלמיד גיוויזן, איך האב אבער ניכט געוויסט וועהמין ער האט פיר איין ווייב געהאט, ובהיות שאין שום איש הי' בבית זולתי איזה נשים באומרו כן בלתי הי' להם השכל לתבוע אותו להגיד עדותו בפני ב"ד ושתקו אל הדבר והאיש ר' משה הנ"ל הלך לדרכו עד איזה זמן נתודע הדבר אלינו מאותן נשים וכתבנו בעדו בעד האיש ר' משה הנ"ל וגם בא וכך אמר כד הוינא במותב ביום ג' ר"ח דהשת' דאס גראסע וואסער איזט דעמאהלס בייא אונס געוועזין מיום ה' עד יום השבת וביום א' דערנאך בין איך געשטאנען בייא מיין הויז וועלכעס אויך בייא דער וואג שטעהט, זיין צו מיר געקאממען פלעסיר אונד האבען צו מיר געזאגט דארט האט מן געפונען אברהם הראבוויס זון דערטרונקען, מיר קענען איהם גאנץ, אזוא האב איך מיר דיא מיהע גענאממען אונד בין אהין געגאנגען אזוא האב איהם באלד גאנץ גוט געקענט, אלס דאס גאדיל איזט ווייל איך האב איהם בחייו גאנץ גוט געקענט, ער איזט מיין תלמיד געוועזן וויא איך אין דער געגענד בין מלמד געוועזן אונד וויא איך בין נארמאלער געוועזן האט ער אויך כמה שנים בייא מיר געשריבען אונד אויך וואס ער בעל הבית איזט געוועזן איזט ער כמה פעמים בייא מיר געוועזן אונד געשוואהלען איזט ער גאר נישט געוועזן, איך האב איהם גאנץ גוט בעטראכט גילעגן איזט ער בייא דען וואססער, דיא רגלים זענען נאך אין וואססער געוועזן, איך האב באלד גזאגט צו מיין זון דער מיט מיר דארט געוועזן איזט, דאס איזט בעו"ה גאדיל בן אברהם הראבאווי מיין תלמיד, איך האב מיך אבער ניכט מיט דען וואס איך איהם באלד בט"ע דערקטנט האב בענוג געלאזט אונד האב איהם אויף דען גוף פיזעטירט אום איין סימן צו זוכען, דען איך האב דאך געוויסט אלס ער האט איין ווייב אונד וואס זאלל זיא חלילה איין עגונה בלייבן ווען זיא מעכט זיין ניצל געווארען, אזוא האב איך אויף דען גאנצען גוף ניכט געפונען נור אויף דער אקסל מצד ימין, באלד אויבען אויף האט ער איין לעביר פלעקל, אזוא גראס וויא דער פערצייטישע קופפערני ווינר, איך האב איהם וועלען לאסען אין דער קהלה העריין פיהרען לקבורת ישראל צו ברענגין, האבין מיך דיא ערלים דיא איהם געפונען האבן וויא אויך איין גלח דאביי' געוועזן איזט, האבין מיך דיא ערלים ניכט וואלען לאססען אונד האבן איהם דארט אויף דען פלאץ בעגראבן אונד וויא לביתי געקאממען בין, האב איך עס באלד פיר מיינע לייט געמעלד אונד האב געזאגט דאס איזט בעו"ה גאדיל בן אברהם הראבאווי אונד ווייטער האב איך פיר קיין מענש מזכיר געוועזן ווייל איך דאמאלס אויך אין צרה בין געוועזן, עס האט מיר אויך גרוס שאדען געטאהן, איך האב עטליכע וואכען ניכט געוויסט וואס איך טהוע, איזט מיר דיא זאך אבגעפאללען אונד איין היים זיצער בין איך, אונד בייא אונס האט מאן איהם ניכט געזוכט, ביז איך אין דען דארף וואו דיא אשה וואונט אין מיינר דורך רייז נאך טעשין אונד מאן האט געזאגט עפ"י מקרה דאס איזט גאדלס ווייב, האב איך מיך דערמאהנט אזוא האב איך עס איהר געזאגט, נון דאס איזט דאס גאנצע עדות אונד דאס אללעס איזט אמת וצדק וויא איך איין עהרליכער יהודי בין עכ"ל. ושאלנו את פיו האם ידע מאותו סימן אף כשחי' כ' גאדיל הנ"ל והשיב פון דאס האב איך ניכט געוויסט אבר איהם האב איך פיין געקענט וויא מיך זעלבסט וקרינו את הָאֵם דכ' גאדיל הנ"ל ושאלנו אותה האם בלתי יודעת מחיזה סימן בבנה ואמרה איך ווייס פאן ניכטס מעהר נור איין לעביר פלעקעל האט ער געהאט אויף דער ראכטער אקסעל ואשתו אשת גאדיל בלתי ידעה משום סימן: